Δρ. Ευάγγελος Θεοδώρου
Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος Ομίλου Θεοδώρου
Η ασφάλεια των τροφίμων και γενικότερα όλων των καταναλωτικών προϊόντων παραμένει ο πιο καθοριστικός παράγοντας επιλογής των προϊόντων από τους καταναλωτές. Όλες οι επιχειρήσεις που εμπλέκονται στην παραγωγή, αποθήκευση, διακίνηση και διάθεση είναι υποχρεωμένες να ακολουθούν αυστηρούς κανόνες και διαδικασίες που εξασφαλίζουν ότι τα προϊόντα θα φτάσουν στον τελικό καταναλωτή, στη σωστή και προδιαγραμμένη κατάσταση. Από την πλευρά τους οι καταναλωτές απαιτούν όλο και περισσότερη πληροφόρηση για την ασφάλεια των προϊόντων που επιλέγουν.
Τα τελευταία χρόνια έχουμε στη διάθεσή μας πολλές νέες τεχνολογίες που βοηθούν τόσο τις επιχειρήσεις, όσο και τους καταναλωτές να καλύπτουν τις παραπάνω ανάγκες τους.
Ασφάλεια κατά την παραγωγή – εσωτερική ιχνηλασιμότητα
Όλες οι επιχειρήσεις ακολουθούν συγκεκριμένες διαδικασίες για να παράγουν ασφαλή προϊόντα με συγκεκριμένες προδιαγραφές. Για να εξασφαλίσουν ότι οι διαδικασίες αυτές ακολουθούνται πιστά, οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν συστήματα εσωτερικής ιχνηλασιμότητας. Τα συστήματα αυτά παρακολουθούν και καταγράφουν αυτόματα τις διαδικασίες παραγωγής με ελάχιστη (ιδανικά μηδενική) παρέμβαση του ανθρώπινου παράγοντα. Στην περίπτωση που γίνει κάποιο λάθος παρέχουν άμεση πληροφόρηση, ώστε να είναι δυνατή η άμεση αντίδραση για εντοπισμό του λάθους, πιθανή απόσυρση των προϊόντων που επηρεάζονται, κλπ. Ένα καλά σχεδιασμένο σύστημα εσωτερικής ιχνηλασιμότητας μπορεί επίσης να παρεμβαίνει και να σταματάει την παραγωγική διαδικασία σε περιπτώσεις πολύ σοβαρού λάθους.
Οι κύριες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται στα συστήματα εσωτερικής ιχνηλασιμότητας είναι:
- Τα Manufacturing Execution Systems (MES)
- Συστήματα Industry 4.0 που μπορούν να παρακολουθούν τα μηχανήματα παραγωγής (τεχνολογίες IoT, κάμερες, κλπ.)
- Συστήματα αυτοματοποίησης, όπως τα ρομποτικά συστήματα, που ελαχιστοποιούν τις χειροκίνητες διαδικασίες οι οποίες ευθύνονται για τα περισσότερα πιθανά λάθη
- Εξελιγμένα συστήματα κωδικοποίησης που εκτός από τις ημερομηνίες λήξης και τα LOT numbers μπορούν να εκτυπώνουν εξειδικευμένες πληροφορίες, τόσο στα ίδια τα προϊόντα, όσο και στις ομαδικές τους συσκευασίες (κιβώτια, παλέτες) με μορφή δισδιάστατων (2D) κωδικών. Πρέπει επίσης να κάνουμε ειδική αναφορά στα συστήματα serialization που κωδικοποιούν με ένα μοναδικό αριθμό κάθε προϊόν (με κωδικούς 2D) και στα συστήματα aggregation που επιτρέπουν τη καταγραφή των συγκεκριμένων προϊόντων που υπάρχουν σε κάθε κιβώτιο και παλέτα.
- Συστήματα ελέγχου της γνησιότητας των προϊόντων που χρησιμοποιούν ειδικούς κωδικούς (2D), αλλά και άλλες έξυπνες τεχνικές ταυτοποίησης των προϊόντων (τεχνολογίες e-fingerprint®, κλπ.)
Εφοδιαστική αλυσίδα – διαδοχική ιχνηλασιμότητα
Το σύστημα διαδοχικής ιχνηλασιμότητας παρακολουθεί τα προϊόντα καθώς αυτά ταξιδεύουν στην εφοδιαστική αλυσίδα. Η εφαρμογή των συστημάτων αυτών είναι ιδιαίτερα δύσκολη, επειδή υπάρχουν πολλές εμπλεκόμενες επιχειρήσεις (διακίνησης, αποθήκευσης, διάθεσης) με διαφορετικές διαδικασίες η κάθε μία, αλλά και κρίσιμη για τη διασφάλιση της μη εισαγωγής μη γνήσιων προϊόντων ή/και δόλιας παραποίησης αυτών στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Οι κύριες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται στη διαδοχική ιχνηλασιμότητα είναι:
- Πλατφόρμες που περιλαμβάνουν πληροφορίες για τα διακινούμενα προϊόντα και τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν σε κάθε στάδιο της διακίνησης. Οι πληροφορίες αυτές πρέπει να είναι προσβάσιμες σε όλους τους εμπλεκόμενους
- Συστήματα αυτοματοποίησης, όπως οι αυτόματες αποθήκες που ελαχιστοποιούν τη πιθανότητα ανθρώπινου λάθους
- Ειδικοί αισθητήρες θερμοκρασίας, υγρασίας, επιτάχυνσης, κλπ. που καταγράφουν τις συνθήκες διακίνησης
- Συστήματα κωδικοποίησης και ιδιαίτερα λύσεων serialization, aggregation και ελέγχου γνησιότητας, όπως αυτά χρησιμοποιήθηκαν και εφαρμόσθηκαν κατά την παραγωγική διαδικασία
Για τη βελτιστοποίηση της ασφάλειας, η τάση είναι η χρησιμοποίηση μικρότερων, ταχύτερων, ευέλικτων αλλά και αξιόπιστων εφοδιαστικών αλυσίδων, όπου βέβαια αυτό είναι εφικτό.
Πληροφόρηση του καταναλωτή
Έχοντας στη διάθεσή τους τα smartphones, οι καταναλωτές αναζητούν πληροφορίες που έχουν σχέση με:
- Την καταλληλόλητα του προϊόντος για κατανάλωσή του από συγκεκριμένο άτομο (αλλεργίες, κλπ.)
- Τις συνθήκες παραγωγής του προϊόντος, την προέλευση των πρώτων υλών, τις συνθήκες διακίνησης κοκ
Με πρώτο μέλημα την ικανοποίηση των απαιτήσεων των πελατών τους, οι παραγωγικές επιχειρήσεις χρησιμοποιούν εκτυπωμένες πληροφορίες στις συσκευασίες των προϊόντων τους, αλλά και παραπομπή σε online πλατφόρμες ανά προϊόν με σκανάρισμα ενός 2D κωδικού. Σε αυτές τις πλατφόρμες ο καταναλωτής μπορεί να βρει σταθερές πληροφορίες για το προϊόν. Στις πιο «έξυπνες» online πλατφόρμες όμως παρέχονται πολύ περισσότερες πληροφορίες που έχουν σχέση με το συγκεκριμένο προϊόν που έχει στα χέρια του ο καταναλωτής, όπως ο αριθμός serialization, οι συνθήκες παραγωγής κλπ. Αυτές οι online πλατφόρμες μπορούν να αντλούν πληροφορίες τόσο από τα συστήματα εσωτερικής, όσο και από τα συστήματα διαδοχικής ιχνηλασιμότητας.
Συμπέρασμα
Κάθε επιχείρηση που εμπλέκεται στην παραγωγή, διακίνηση και διάθεση των καταναλωτικών προϊόντων πρέπει να τηρεί απαράβατα τις βασικές διαδικασίες και συστήματα που εξασφαλίζουν τα προϊόντα. Οι καταναλωτές επιλέγουν προϊόντα βάσει της εμπιστοσύνης που έχουν τόσο στους παραγωγούς, όσο και στα σημεία διάθεσής τους.
Ο Δρ. Ευάγγελος Θεοδώρου είναι Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου Θεοδώρου. Είναι διπλωματούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανολόγος ΕΜΠ και κάτοχος Ph.D. στα Ηλεκτρονικά Συστήματα από το Πανεπιστήμιο του Cambridge Αγγλίας. Έχει διατελέσει λέκτορας του τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανολόγων του ΕΜΠ.